Với số đông những người mới khởi sự tu học, hành thiền hay bị hiểu lầm là một cấp độ yên bình đặc biệt, hoặc là một trải nghiệm hỷ lạc mà người tập phải nỗ lực đạt tới. Song, khi bước vào lộ trình Ngài Mahāsi cho người mới, chúng ta sẽ bắt gặp một tư duy rất khác biệt: hành thiền không cốt để biến đổi mình thành một nhân vật khác, mà cốt để thấu hiểu bản thể một cách tường tận ngay tại đây và bây giờ.
Từ các phần chia sẻ trong Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Đạo sư luôn nhắc nhở về một đạo lý giản đơn nhưng đầy ý nghĩa: cần ghi nhận rõ ràng các hiện tượng đang diễn ra trên thân tâm, đúng với bản chất thực tại của chúng. Người thực hành không được xa đà vào ảo tưởng hay suy xét trí năng, cũng không cần cố công xây dựng những trải nghiệm khác thường. Điều kiện tiên quyết chỉ là cái “biết” — một cái biết bền bỉ, chân thực và không phê phán.
Ở bước khởi đầu, phương pháp của Ngài Mahāsi là lựa chọn tối ưu bởi đặc tính có trình tự, dễ hiểu và dễ áp dụng. Người tu tập được hướng dẫn khởi đầu bằng một đối tượng thân thuộc: sự chuyển động lên xuống của bụng trong quá trình hô hấp. Khi bụng phồng lên thì biết là “phồng”, khi bụng thu lại thì biết là “xẹp”. Mọi việc chỉ cần đơn giản như vậy. Nếu tâm phóng túng ra ngoài, chỉ việc niệm “suy nghĩ”; khi có tiếng động phát sinh, hãy lập tức ghi nhận "nghe". Đừng để sự phán xét hay cảm giác tiêu cực xâm chiếm, mà hãy nhẹ nhàng dẫn tâm về với điểm tập trung chính yếu.
Qua những Ngài Mahasi bài giảng, Ngài luôn chỉ dạy: việc quan sát có ý thức này, khi được thực hiện chuẩn xác và thường xuyên, sẽ từ từ phơi bày thực tướng anicca, dukkha và anattā nơi các pháp. Người mới tập không cần quá chú trọng vào việc hiểu sâu lý thuyết ngay lúc đầu. Nếu hành trì đúng đắn, trí tuệ sẽ tự khắc chín muồi qua thời gian.
Một điểm trọng yếu của Ngài Mahāsi cho người mới nằm ở cách tiếp cận tâm lý khi thiền. Bậc Đạo sư không cổ xúy việc nỗ lực quá sức, cũng chẳng đồng tình với sự lười nhác. Điều cần thiết là sự tinh tấn cân bằng, chánh niệm chừng mực, cùng lòng kiên trì không mệt mỏi. Hành thiền không giống như một cuộc đua giành giải thưởng, mà là quá trình quay về để trực diện quan sát mọi vận hành của thân tâm.
Không chỉ giới hạn trong lúc ngồi, Ngài Mahāsi còn hướng dẫn đưa tỉnh giác vào mọi tư thế: dù là đi, đứng, nằm hay ngồi. Khi đang đi, nhận diện việc đi; khi đang đứng, nhận diện việc đứng. Hệ quả là, hành thiền không còn là một công việc chỉ dành cho giờ giấc ấn định, mà hòa nhập và trở thành một mảnh ghép của thực tại hằng ngày.
Dành cho những người bắt đầu, hệ thống Ngài Mahāsi cho người mới here chính là lối thực hành chân thực và an toàn nhất. Chẳng cần những tín ngưỡng cực đoan hay mong cầu các hiện tượng lạ thường. Chỉ cần sự chân thành trong quan sát, tính nhẫn nại trong thực hành, cùng một thái độ khiêm nhu để liễu tri những gì đang vận hành nơi chính mình. Chính từ đó, tuệ giác sẽ dần hình thành và phát triển một cách tự nhiên.